Fototoestellen

Het eerste boxje

Op zijn 13e verjaardag in juni 1949 kreeg Frits van zijn moeder zijn eerste fototoestel, een 6x9 boxje. Helaas was het apparaat niet goed, er kwam licht bij en de scherpte was erbarmelijk, zelfs voor een boxje. Foto Bokstaert, op de Fredrik Hendriklaan in Den Haag, was traag met het remplaceren, maar uiteindelijk kwam er in het najaar van 1949 een remplaçant, formaat 6x6. De oudste foto die Frits in zijn verzameling heeft gehouden heeft hij er op 8 oktober 1949 mee genomen. Met dat boxje zijn tot eind oktober 1952 heel wat foto's gemaakt. Daarvan heeft Frits er ruim 70, met zijn speciaal voor die oude foto's soepele kwaliteitstoets, in zijn verzameling gehouden.

Een echte klapcamera

Eind oktober 1952 kwam er een echte klapcamera, een Afga Isolette. Die gaf aanzienlijk betere resultaten en het was al snel dat hij zijn daarmee gemaakte foto's standaard tot formaat 7x10 cm en de leukste zelfs tot 9x14 cm liet vergroten — het zakgeld stelde de nauwe grenzen daarvoor! De eerste foto die Frits met zijn nieuwe klapcamera maakte was op de donkere vrijdagmorgen 31 oktober 1952 van HTM lijn 13 in de Kempstraat, omdat die lijn werd opgeheven. Beter van kwaliteit waren de foto's die hij enkele dagen later maakte van lijn 8 op Plein 1813 en lijn 8 en 14 naast elkaar voor het Kurhaus. Frits was wild enthousiast over de resultaten en het stimuleerde hem om meer en betere foto's te maken. Qua compositie gaf de klapcamera ook meer vrijheid, omdat er nu — zeker als de zon scheen — ook rijdende trams gefotografeerd konden worden. Met het boxje, met zijn vaste sluitersnelheid van ongeveer 1/25ste seconde, kreeg je dan hinderlijke bewegingsonscherpte, maar met de sluitersnelheid van 1/250ste seconde die de Isolette toeliet ging het prima.

Een nog betere Zeiss Ikonta

De Agfa Isolette is ruim drie jaar in gebruik geweest. Op de laatste dag van november 1955 kreeg Frits een — nog veel betere — Zeiss Ikonta met een 2,8 lens.

De Rolleiflex

In 1961 kwam de Rolleiflex 2.8 Planar, het meest karakteristieke toestel waarvan Frits vele jaren gebruik gemaakt heeft. Helaas is de Rolleflex halverwege de jaren '90, na vele jaren gebruik, onherstelbaar beschadigd geraakt waardoor vervanging noodzakelijk werd. De technische kwaliteit van de opnamen was de laatste jaren niet meer zoals die geweest was.

Hasselblad met twee magazijnen en een groothoeklens

De vervaning van de Rolleiflex vond plaats in 1995. De nieuwe camera werd een Hasselbad 500C/M met een Carl Zeiss Planar 2.8/80 T* en een Carl Zeiss Distagon 4/50 T* objectief. Met twee magazijnen was het mogelijk om verschillende films naast elkaar te gebruiken.

Tweede camara's

Na de vervanging van de Zeiss Ikonta door de Rolleiflex en later de Hasselblad bleef er een klapcamera in gebruik als handzamere tweede camera. Deze kon ook met een ander type film geladen zijn. Nadat de oorspronkelijke Zeiss Ikonta gestolen was gebruikte Frits als extra camera's een Voigtländer Perkeo II en een andere Zeiss Super Ikonta 532/16 met een Tessar 2.8 lens. Kleinbeeld was geen optie. Het tramarchief bevat welgeteld één gedocumenteerde kleinbeeldopname; een foto van een autorail op de lijn Nice - Digne in Frankrijk. Waarschijnlijk heeft Frits deze foto opgenomen omdat hij het leuk vond dat zijn zoon tijdens een vakantie, met zijn toen net nieuwe Praktica Super TL3, ook een foto voor hem maakte!

Grootbeeld

Enkele foto's zijn met een Zeiss Ikon Trona 210/1 9x12cm platencamera gemaakt. Dit toestel had een Tessar 1:4.5 lens met een brandpuntsafstand van 13,5 cm. Dit zijn vooral typefoto's van HTM en NZHVM rijtuigen. Een gedeelte van deze negatieven zijn glasplaten.

Digitale fotografie

Tot de overstap naar digitale fotografie fotografeerde Frits de tram's vrijwel altijd in zwart/wit, met de overstap naar digitale fotografie in 2004 kwamen er kleurenfoto's. De eerste digitale camera was een Canon EOS 300D. Deze camera werd opgevolgd door een Canon 5D en daarna een Canon 5D mark II. Enkele foto's zijn met een Canon DIGITAL IXUS 900Ti gemaakt.

Doka

Ontwikkelen en afdrukken deed Frits in zijn eigen donkere kamer. Vanaf wanneer precies weet ik niet. Hij heeft verschillende vergroters gehad maar op het eind was het een Durst 6x6 vergroter met kleurenkop. Die kleurenkop was overigens vooral bedoeld voor vakantiefoto's. Voor de 9x12cm negatieven had hij aanvankelijk met een emmer en een oude camera zelf een vergroter gefabriceerd. Toen hij later een gebruikte, indrukwekkend grote, 9x12 Durst vergroter kon krijgen werd de emmer vervangen!

Naast fotografie gerelateerde zaken was de doka ook een verzamelruimte van allerlei tram gerelateerde objecten! Denk hierbij aan richtingfilms, emaille bordjes en een loeizwaar 1200 Volt bord van de Gele tram naar Leiden.